Badania, które należy wykonać podczas ciąży

Diagnostyka cytomegalii

Diagnostyka cytomegalii (CMV) w ciąży – kluczowe badania krok po kroku

Cytomegalia (CMV) to jedna z najczęstszych infekcji wirusowych w ciąży, która może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych dla płodu. Wczesna i dokładna diagnostyka CMV w ciąży jest kluczowa, aby zminimalizować ryzyko powikłań. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat badań diagnostycznych, ich przebiegu oraz znaczenia w kontekście ciąży.

Badania serologiczne – IgM, IgG i awidność

Badania serologiczne są pierwszym krokiem w diagnostyce CMV w ciąży. Mają na celu wykrycie, czy doszło do pierwotnego zakażenia wirusem CMV, czy też mamy do czynienia z infekcją wtórną.

IgM
Obecność przeciwciał IgM świadczy o świeżej infekcji, ponieważ organizm wytwarza je jako pierwsze w odpowiedzi na zakażenie. Ich poziom spada po kilku tygodniach, dlatego kluczowe jest wykonanie badania w odpowiednim czasie. Obecność IgM zawsze wskazuje na świeżą infekcję.
IgG
Przeciwciała IgG pojawiają się później i mogą wskazywać na przebyte zakażenie. Ważne jest, aby określić ich poziom oraz awidność IgG – informuje o czasie, jaki minął od zakażenia. Wysoka awidność oznacza, że zakażenie miało miejsce ponad 12 tygodni temu, natomiast niska awidność sugeruje świeże zakażenie.

👉 Dowiedz się więcej o wynikach fałszywie dodatnich w badaniach serologicznych – przeczytaj ten artykuł.

PCR z krwi i moczu – wykrywanie wirusa cytomegalii

Badania molekularne (PCR) pozwalają na wykrycie materiału genetycznego wirusa CMV w organizmie. Wykorzystuje się je do oceny obecności wirusa w krwi i moczu.

PCR z krwi
To badanie pozwala sprawdzić, czy kobieta ma aktywne zakażenie wirusem CMV (krążenie wirusa w krwi).
PCR z moczu
Badanie PCR z moczu ocenia, czy wirus jest wydalany z organizmu przez mocz. Obydwa badania są bardzo czułe i pozwalają wykryć wirusa nawet w bardzo małych ilościach.  
Uwaga: Ujemny wynik PCR nie wyklucza wcześniejszego zakażenia, ponieważ wirus mógł zostać usunięty z krwiobiegu przed wykonaniem badania. 

Biopsja kosmówki – badanie w kierunku CMV

Biopsja kosmówki to jedno z kluczowych badań prenatalnych w diagnostyce zakażenia wirusem cytomegalii.

Kiedy wykonać biopsję kosmówki?
Badanie przeprowadza się między 14. a maksymalnie 15+0 tygodniem ciąży. Po tym okresie wykonanie biopsji kosmówki jest niemożliwe.
Cel badania
Biopsja kosmówki ocenia, czy doszło do zakażenia wirusem CMV na poziomie łożyska.
Uwaga: Dodatni wynik biopsji kosmówki w kierunku wewnątrzmacicznego zakażenia wirusem cytomegalii wskazuje, że wirus zaatakował łożysko, a z dużym prawdopodobieństwem mogło dojść do zakażenia płodu, jednak nie oznacza to jednoznacznie, że infekcja rzeczywiście wystąpiła u płodu.

Amniopunkcja – kluczowe badanie w diagnostyce zakażenia płodu

Amniopunkcja to badanie, w którym pobierany jest płyn owodniowy w celu sprawdzenia obecności wirusa cytomegalii w organizmie płodu.

Kiedy wykonać amniopunkcję?
Badanie wykonuje się po 18. tygodniu ciąży, optymalnie od 20. tygodnia. Wcześniejsze pobranie płynu owodniowego wiąże się z ryzykiem wyników fałszywie ujemnych.
Dlaczego amniopunkcja jest tak istotna?
Amniopunkcja to jedyne badanie, które pozwala jednoznacznie potwierdzić, czy wirus CMV przeszedł przez łożysko i zaraził płód.  

Wskazania PTG do badań inwazyjnych Ryzyko urodzenia dziecka z wrodzonym CMV
>1:300
wyliczone prawdopodobieństwo wystąpienia aberracji chromosomowych na podstawie testu podwójnego wykonywanego
w I. trymestrze oraz widoczne w badaniu USG markery wad wrodzonych

Zalecenie zrobienia amniopunkcji, mimo że ryzyko wystąpienia wady jest 10-100 krotnie niższe niż w przypadku zakażenia wirusem cytomegalii w ciąży 		1:3
w przypadku zakażenia pierwotnego w I trymestrze
1:2
W przypadku zakażenia w II trymestrze
1:30 - 1:100
W przypadku infekcji wtórnej

Dodaj tu swój tekst nagłówka

Dodaj tu swój tekst nagłówka

USG prenatalne – pierwsze oznaki zakażenia CMV

USG prenatalne pozwala wykryć nieprawidłowości w rozwoju płodu, które mogą być wynikiem zakażenia wirusem CMV.

Kiedy wykonać USG prenatalne?
Pierwsze objawy zakażenia wirusem mogą być widoczne dopiero po 15-16 tygodniu ciąży.
Co może pokazać USG?
Zmiany w układzie nerwowym, powiększenie narządów wewnętrznych (np. wątroby, śledziony) lub zwapnienia w mózgu. 

Rodzaj badania Charakterystyczne dla wewnątrzmacicznego zakażenia wirusem Cytomegalii nieprawidłowości wykazane za pomocą badania ultrasonograficznego
I trymestr II trymestr III trymestr
Podstawowe badanie USG • Podwyższone NT,
• obrzęk uogólniony płodu,
• wsteczny przepływ w przewodzie żylnym,
• niedomykalność zastawki 3- dzielniej,
• podwyższona echogeniczność jelit		 • Podwyższona prędkość w tętnicy środkowej mózgu (anemia),
• obrzęk uogólniony płodu,
• podwyższona echogeniczność jelit,
• powiększenie wątroby i/lub śledziony,
• zwapnienia w obrębie śledziony i wątroby		 Zmiany charakterystyczne do II trymestru oraz:
• małogłowie
• wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania (IUGR)
• małowodzie

Dodaj tu swój tekst nagłówka

Dodaj tu swój tekst nagłówka

Neurosonografia – ocena struktur mózgu płodu

Neurosonografia to specjalistyczne badanie ultrasonograficzne, które pozwala na dokładną ocenę struktur mózgu płodu.

Jak przebiega neurosonografia?
Badanie wykonuje się za pomocą głowicy dopochwowej, co wymaga, aby płód był ułożony głową w dół.
Kiedy wykonać neurosonografię?
Badanie należy przeprowadzić najwcześniej po 16. tygodniu ciąży. Wcześniejsze badanie nie daje wiarygodnych wyników.
Dlaczego neurosonografia jest trudna?
W Polsce niewielu specjalistów ma odpowiednie doświadczenie i umiejętności w wykonywaniu neurosonografii, co ogranicza dostępność tego badania. 

Rodzaj badania Charakterystyczne dla wewnątrzmacicznego zakażenia wirusem Cytomegalii nieprawidłowości wykazane za pomocą badania ultrasonograficznego
I trymestr II i III trymestr
Neutronografia Brak zmian • Perivetricullitis (zapalanie macierzy germinalnej),
• Torbiele, zwapnienia i zrosty w rejonie rogów potylicznych i skroniowych
• Torbiele okołokomorowe
• Krwawienia do OUN
• Zaburzenia rozwoju kory mózgu (MCD)

Dodaj tu swój tekst nagłówka

Co dalej po uzyskaniu wyników?

Po uzyskaniu wyników badań w kierunku CMV w ciąży, należy zapoznać się z zaleceniami dotyczącymi dalszego postępowania, które są uzależnione od tygodnia ciąży oraz wyników diagnostycznych. Szczegółowe informacje na ten temat znajdziesz na naszej podstronie Rekomendacje.

Podsumowanie

Diagnostyka CMV w ciąży wymaga zastosowania kompleksowego podejścia, obejmującego badania serologiczne, molekularne, a także zaawansowane techniki obrazowe, jak neurosonografia czy amniopunkcja. Każde badanie ma swoje określone miejsce i czas wykonania, dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem specjalistą i postępować zgodnie z jego zaleceniami.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

  1. Czy każda ciężarna powinna wykonać badania w kierunku CMV?
    Tak, szczególnie w przypadku pojawienia się objawów grypopodobnych, które mogą wskazywać na zakażenie wirusem cytomegalii.
  2. Czy amniopunkcja jest bezpieczna?
    Tak, amniopunkcja jest bezpieczna, pod warunkiem, że wykonuje ją doświadczony specjalista. Ryzyko powikłań, takich jak odpływ płynu owodniowego czy poronienie, jest minimalne.
  3. Czy wynik ujemny PCR z krwi i moczu wyklucza zakażenie płodu?
    Nie, ujemny wynik PCR może oznaczać, że wirusa nie wykryto, ale zakażenie mogło już nastąpić. Dlatego istotne jest połączenie wyników PCR z badaniami USG i neurosonografią.
  4. Czy neurosonografia zastępuje amniopunkcję?
    Nie, neurosonografia to badanie obrazowe, które pozwala ocenić zmiany w mózgu płodu, ale nie potwierdza obecności wirusa. Amniopunkcja pozostaje złotym standardem diagnostyki zakażenia CMV u płodu.
  5. Czy CMV można leczyć w ciąży?
    Tak, leczenie jest możliwe i często konieczne, zwłaszcza w przypadku zakażenia płodu.